İMDE OYUNUN GÜCÜ KEŞFEDİLİYOR
SİZİ TANIYABİLİR MİYİZ?
Adım Serdar Asaf Ceyhan. 2007 yılından itibaren kardeşim Serkan Aziz Ceyhan ile birlikte Türk Kahvesi üzerine çalışmalar yapıyoruz. Araştırmalarımız 16.yy Osmanlı minyatürleri üzerine yoğunlaştırdık. 1582 yılında Şehzade Mehmet’in sünnet düğünü üzerine hazırlanan Surname-i Humayun adlı eserde oyun oynayan insanlar dikkatimizi çekti. Oynanan oyunun Mangala olduğunu keşf ettik. Türk kültüründe yüzlerce yıl oynanan ancak günümüzde unutulan Mangala oyununun kültürümüze yeniden kazandırılması için çalışmalara başladık. 2007 yılında sadece 1-2 kişi oynayabildiğimiz oyunu çalışmalarımız neticesinde şu an yüzbinlerce kişi oynuyor ve Zeka Oyunları Seçmeli dersi içinde Mangala Oyunu’na da yer veriliyor.
MANGALA’NIN KELİME ANLAMI NEREDEN GELMEKTEDİR? :
Mangala’nın kelime anlamı konusunda farklı görüşler var. Biz kelime kökünde yer alan “Manga” yı en küçük askeri birlik olarak yorumluyoruz.
MANGALA TÜRK ZEKA VE STRATEJİ OYUNUNUN DİĞER MANGALA OYUNLARINDAN FARKI NEDİR?
Diğer mangala türlerinde taşlar genelde “tohum” adını almakta, taşları hareket ettirme ise “tohum saçma” olarak ifade edilmektedir. Bu da o kültürlerin ziraatçı bir toplum olduklarını göstermektedir. Oysa Türk Mangala’sında taşlar “asker” olarak görülmektedir. Ayrıca günümüze “hazine” olarak aktardığımız bölüme Türkler “orda” yani “karargâh” demişlerdir. Bu da oyunumuzun bir çiftçilik oyunu değil, savaş oyunu olduğunu ortaya koymaktadır.
MANGALA OYUNUNUN TARİHÇESİ HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?
Tarihi araştırmalar Mangala Oyunu’nun Sakalar, Hunlar ve Göktürkler döneminde oynandığını göstermektedir. Yaptığımız araştırmalarda Şanlıurfa’da Göbeklitepe Tapınağında 10.000 yıl öncesine ait Mangala kayalarına rastladık. Kazı alanı başkanı Prof. Dr. Klaus Shmidt ile bu konuda ropörtaj yaptık. Yapımcılığını üstlendiğimiz Mangala Oyunu Belgesel Filminde konuyu detaylı şekilde ele alıyoruz. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte hazırladığımız Belgesel Filmimizin müzikleri Doğukan Manço’ya ait.
MANGALA OYUNUNA NEDEN TÜRK ZEKA VE STRATEJİ OYUNU DİYORUZ?
Bizler bunu Türk kahvesi gibi yorumlayabiliriz. Türkiye’de kahve bitkisi üretimi yoktur ama Türk Kahvesinin öğütülmesi, yapılışı ve sunumu Türk Kültüründen izler taşıdığı için adı Türk kahvesi olmuştur. Mangala Oyununun kuralları Türk kültüründen izler taşımaktadır. Mesela; Türk Mangala’sında alınan taşların bir tanesinin kendi otağına, yani kuyusuna bırakılması Türk sosyal hayatındaki baba ocağına sahip çıkma geleneğinin bir tezahürüdür. Diğer oyunlarda böyle bir kural yoktur.
MANGALA OYUNU OYNAMANIN FAYDALARI NELERDİR?
BD’nin California eyaletindeki UC Berkeley Üniversitesi’nin araştırması, zeka oyunlarının çocukların IQ seviyesini artırdığını kanıtladı. Bu çarpıcı çalışma (13$ ’lık hediye=Çocukların IQ’sunda 13 puanlık artış) başlığıyla raporlaştırıldı.
Adını en küçük askeri birlik olan “Manga” dan alan oyunumuz gibi oyunlar ABD ordusu askerlerinin kavramsal zekasını geliştirmek içinde kullanılıyor.
Yaş ve Cinsiyet farkı gözetmeksizin oynanabilen Mangala Türk Zeka ve Strateji Oyunu, çocukların zeka potansiyelinin, zihinsel, sosyal ve duyuşsal becerilere dönüşmesini sağlıyor. Bu beceriler, günlük hayattaki problemlere yaratıcı çözümler bulmayı kolaylaştırıyor ve çocukların akademik başarısını artırıyor.
Mangala Oyunu’nu diğer oyunlardan ayıran en önemli fark; 4.Temel Kuralda yatar. “Oyunculardan herhangi birinin bölgesinde yer alan taşlar bittiğinde oyun seti biter. Oyunda kendi bölgesinde taşları ilk biten oyuncu, rakibinin bölgesinde bulunan tüm taşları da kazanır.”
Düşük olasılıkta denk gelen bir pozisyonda Oyuncunun rakibinin taşlarını almaması gerekebilir. Oyuncunun yaptığı hamle rakibinin bölgesindeki taşları ilk bitirirse kendi bölgesindeki tüm taşları da rakibine kaptırabilir. Bu da savaş taktik ve stratejilerinde felsefi anlamda “Kazanmak için her seferinde rakibini yenmemen gerekebilir.” Sözünü aklımıza getiriyor.
MANGALA TURNUVALARI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?
Mangala Türk zeka ve strateji oyunu 1.Türkiye Şampiyonası Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde 2010 Yılında İstanbul Taksim Meydanında, 2.si 2011 Yılında Antalya Portabello Hotel’de gerçekleştirildi. 3.Türkiye Mangala Şampiyonası ise 2013 Eskişehir Türk Dünyası Kültür Başkenti Etkinlikleri kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı öncülüğünde düzenlendi. 2016-2017 eğitim öğretim yılı itibariyle 4. Türkiye Mangala Şampiyonası hazırlıklarını yapıyoruz. 16 Aralık 2016 günü Çekmeköy Belediyesi öncülüğünde İstanbul Geneli Ödüllü ilkokullar arası ve Ortaokullar arası Mangala Turnuvasını gerçekleştireceğiz. Bu turnuvada dereceye giren öğrenciler 2017 yılında gerçekleştireceğimiz Ödüllü 4.Türkiye Mangala Şampiyonasında İstanbul’u temsil edecekler. Turnuva gün ve saatleri ile katılım koşullarını www.mangala.com.tr sitemizden ve @mangalaoyunu uzantılı Facebook,twitter ve instagram sosyal medya adreslerimizden duyuracağız. İletişime geçmek isteyen öğretmen ve Okul Yöneticilerimiz bize 0 212 2458554 numaralı telefonumuzdan ulaşabilirler.
2012 YILINDAN İTİBAREN ZEKA OYUNLARI SEÇMELİ DERSİ MÜFREDATINA GİREN MANGALA OYUNUNUN SERTİFİKA PROGRAMI VAR MI?
2007 yılından itibaren il il gezerek herkese ücretsiz olarak Mangala Eğitimleri verdik. Bu Eğitimleri MEB’den yada Valiliklerden izin alarak yaptık. Bu sayede öğretmenler okullarında Mangala sınıfları açmaya başladılar. Ders saati dışında Mangala egzersizleri yaptılar. Ancak bu egzersizler karşılığında öğretmenler maaşlarının dışında belli bir ek ders ücreti alıyorlar. İşte bu konuda bir eksiklik var. Çünkü zeka oyunları dersi kapsamında 40’dan fazla oyun olmasına rağmen sadece Satranç için MEB Onaylı Eğitmen sertifika programı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın bugüne kadar 3 defa açtığı zeka oyunları seçmeli dersi eğitmen sertifika programı var. Öğretmenlerden gelen sertifika taleplerini karşılamak için bazı dernek veya federasyonlar ücretli sertifika programları açtı. Ancak zeka oyunları dersi müfredatında yer alan oyunlardan satranç hariç diğer oyunlar ile birlikte ”Mangala Eğitmen Sertifikası” konusunda Milli Eğitim Bakanlığı’nın ve Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın onay verdiği herhangi bir dernek yada federasyon yok. Bu konuda çalışmalarımız devam etmekte.
SON OLARAK NE SÖYLEMEK İSTERSİNİZ?
Mangala oyunu için 2007 yılından bugüne kadar yapmış olduğumuz eğitim, turnuva, etkinlik organizasyonlarımız sayesinde yüzbinlerce kişiye ulaştık. Mangala artık unutulmuş bir oyun değil her yıl şampiyonaları yapılan, Üniversitelerde, Bilim Sanat Merkezlerinde, Askeri Okullarda, herkes tarafından sevilen, okullarda seçmeli ders müfredatında yer alan bir oyun. Etnospor Konfederasyonu’nun kurulması ile birlikte Mangala Oyunu ile ilgili çalışmalarımızı Etnospor Konfederasyonu çatısı altında sürdürmeye devam edeceğiz.
